|:| AB
|:| : "text_1[sem título]"
|:| Versão Original text ['DO_BREAKLINES']
|:| Arquivo gerado pela ferramenta E-Dictor


"text_1[sem título]" (author: , ) [ extensão: full, 5794 palavras ]

Anta debairros

*

Baya

No 1279

proçeſso de Anta de bajrros ~

x velha


_


2

Traslado da Confjſsaõ de Anta de bajrros .x. ua.

Aos ujnte e tres djas do mes deagosto
de mjl equjnhentos e nouenta ehum
annos nesta cjdade dosaluadorba
hia de todos os stos nas casas damora
da dosor ujsitador dosto offjcjo hejtor
furtado de mendoça perante elle pa
reçeo ſen - ſer chamada dentro no tempo
da graça Anta de bajrros, epor querer cõ
feſsar ſuas culpas, recebeo Juramẽto
dos stos euangelhos en que pos ſua maõ
derejta ſob cargo do qual prometeo djzer
en tudo uerdade e djxe ſer cristaã uelha na
tural de benauente filha de djogo roiz perdj
gaõ dos dagouernança da djtta ujlla
e de ſua molher Marja de bajrros defuntos
de ydade de se - tenta annos pouco mais
ou menos moradoranestabahiamo
lher que foj deAluaro chauejro pescador,

e bar


ebarquejro de benauente peralixboa
e confeſsando djxe que auera trjnta
edous annos pouco mais ou menos que
ellaueo do Reyno degradadapellas
Justiças ſeculares por cjnquo annos
pera este brasil por adulterjo de que ha
acuſou o djtto ſeu marjdo, elaa emportu
gual se amjgou ella com hum homẽ cris
taõ uelho chamado Anrjquebarbas filho
de vasco barbas da gente prjncjpal de ujlla
franca e com elle ſe ueo pera este brasil
e a portaraõ na capitanja de porto ſeguro
e logo nadjtta capitanja poucos djas
despois de estarem nella ſabendo ella
mujto bem eo djtto Anrjque barbas de
como o djtto marjdo Aluaro chauejro ſeu
legitimo marjdo ficauaujuo emportu-
gual, se casaraõ ambos ella confeſsante
com o djtto Anrjque barbas, eo djtto Anrjque

barbas


3

barbas, negoçeou testas falsas que Juraraõ
que elle Anrjque barbas eraſoltro, e que ella
confeſsante era veuua e que ujraõ enterrar
e morrer em benauente ao djtto ſeu ma
rjdo Aluaro chauejro ſendo isto fal
sidade e mentira porque despois de
ella confeſsante estar casada com o djtto
Anrjque barbas aporta da Jgreja com li
çença do ordjnarjo por rezaõ do djtto es
20
tromento de testas falsas, despois diſso
dahi a dous annos Jnda estaua ujuo
em benauente o djtto ſeu marjdo Aluo
chauejro e aſsim vieraõ despois nouas
e recados certos eque despois de aſsim
se casar emfaçe de Jgreja com o djtto
ſegundo marjdo Anrjque barbas ſendo
ella et elle ſabedores que oſeulegitimo
marjdo aluaro chauejro estaua ujuo
viueraõ ambos como casados emporto

ſeguro


ſeguro mais de qujnze annos epor elle
ujr a dar acoutes epancadas emujto
maujda aella comfeſsantelhe fugio de casa
e se meteo na Jgreja da ujlla ecomeçou
a de clarar emanjfestar como o djtto
Anrjque barbas naõ era ſeu marjdo
legitimo por quanto quando com elle
ſe casara no djtto portoseguro era uj-
vo aJnda e dous pois ujuera dous an
nos oseu marjdo legitimo Aluaro cha-
uejro e aſsim se afastou delle o qual ora
esta na capitanja do espiritu sancto
Costa deste brasil Jnda ſoltro, e desta
Culpa djxe que pedja perdaõ et
mia nesta mesa dentro neste tempo
da graça efoj perguntada quais foraõ
as testas respondeo que Ja saõ mortas
eperguntada ondefoj ella reçebj
da com o prjmejro marjdo respondeo

que


4

que ella com o djtto ſeuprjmejro ma
rjdo Aluaro chauejro foraõ recebjdos
pello prior de benauente cujo nome
lhe naõ lembra da Jgreja matriz
de noſsa sora dagraça, djzendo ella
et elle as pallauras costumadas da
Jgreja eforaõ madrjnhas della dona
tareja da gama Jrmaã do conde da
ujdjguejra cuja criada ella com
feſsantefoj et Marjatejxera tambẽ
fidalga Ja ora defuntas epadrj
nhos delleforaõ, luis mendez, eMa
noel de uasco gonçellos, filhos dadjtta
dona tareja que despois foraõ pera
aJndja eaſsim foraõ presentes no
djtto reçebjmento outras mujtas peſ
soas que ora lhe naõ lembraõ epergun

tada


tada quem a reçebeo com Anrjque
barbas emporto ſeguro djxe que elle
deu as djttas testas falsas como tem
declarado e com iſso ſe lhes deu liçen
40
ça pera se receberem, et os reçebeo o vi-
gajro diogo doliuejra na Jgreja de
sancto amaro naforma que asancta
madre Jgreja manda djzendo ella et
elle as pallauras do matrjmonjo co
mo aJgreja costuma efoj madrjnha
della Marja barbosa no djtto reçebjmto
de portoseguro epadrjnho delle o djtto
ſeu marjdo goncallo piz marjdo da djtta
marja barbossa e outras mujtas peſsoa-
as foraõ preſentes no djtto reçebjmto
que ora lhe naõ lembraõ epor naõ dj
zer mais foj lhe mandado ter segredo
pello Juramento que reçebeo e que

torne


5

torne a esta mesa quando for chama
da e aſsim o prometeo pello Juramẽto
que reçebeo epor naõ ſaber asignar eu
notro aſeu rogo asignej cõ osor ujsita
dor Manoelfrco notro dosto offjo. nesta
visitaçaõ o escreuj ~ hejtor furtado
de mendoça ~ Manoel frco

A qual confiſsaõ eu Manoelfrco notro
trasladej bem efielmente da propria
que fica no liuro ea conçertej com osor
visitador epor concordarem de
uerbo
aduerbum
asignamos aquj ambos
Manoelfrco notro dosto offjo. nesta ujsi
taçaõ o escreuj ~

Mendoça ~ Manoelfrco


_


6

Testo de Marja barbosa .x. ua.

Aos ujnte e cjnquo djas do mes de
agosto de mjl e qujnhentos e nouẽ
ta e hum annos nesta cjdade do
ſaluador bahia de todos os ſanctos
nas casas da morada dosor ujsi
tador dosto offjcjo hejtor furtado
de mendoça perante elle pareçeo
ſen ſer chamada marja barbosa epor
querer denuncjar couſas tocantes
aosancto offjcjo reçebeo Juramto
dos sanctos euangelhos em que pos
ſua maõ derejta ſob cargo do qual
prometeo djzer en tudo uerdade
e djxe ſer cristaã uelha natural
de ujanafoz de limafilha de Aluaro
barbosa marcjel e de sua molher mar

garjda


garida afonſo de maris de ydade de
cjnquoenta e cjnquo annos pouco
mais ou menos, veuua molher quefoj
de gco piz capitaõ que foj dacapjtanja
de porto seguro do duquede auejro cos
60
ta deste brasil moradora nesta
cjdade et esta pera hir a morar a cj
dade de sam cristouaõ de çeregipedesta
Capitanja e de nuncjando djxe que
auera qujnze, ou dezaſeis annos pouco
mais ou menos, estando ella moradora
nadjtta capitanja de porto ſeguro
hum domjngo na estaçaõ na Jgreja
matriz o ouujdor dauara ecclesias
tica ſimaõ de proença clerigo de mjſsa
que ora tem huã maõ menos ſendo ella
denuncjante preſente e outro mujto

pouo


7

pouo djxe pubrjca mente na djtta es
taçaõ do cruzejro que frco taborda Crj
ado de hum ſeu cunhado delle tinha
tanto poder como osãcto pontiffiçe
em Roma, e que a causa por que elle
djxe isto foj por que aJustica secular
tinha preſso ao djtto frco tabordapor
hum testemunho falso, e o djtto ſimaõ
de proença querja o remeter aJgreja
e naõ ſabe ella denuncjante porque
rezaõ ~ Denuncjou mais que auera
ojto annos pouco mais ou menos que
na ſua fazenda de matoim lhe djxe
seu criado Joam da costa que ora he
casado com huã mamaluca mora
dora com a mjnejra ho qual he ſol
dado e morador na fortaleza de
ceregipe que duarte nunez cristaõ

nouo


nouo que ora he morador em ho rjo deJa
nro ſendo mor nadjtta capitanja de porto
ſeguro estando hum dja de endoẽncas
no moestejro deJesus perante osãto
sacramento berrou ecabeçeou, cuj
dando que njnguem ouja ~ Denun
cjou mais que auera ujnte ecjnquo
annos pouco mais ou menos que na
djtta capitanja de porto ſeguro caſou
por pallauras de presente emface da
Jgreja Anta de bajrros que ora esta
moradora nesta cjdade na Rua de .s.
frco com Anrjque barbas que ora he mo
rador na capitanja de portoseguro
e foraõ recebidos dentro na Jgreja
de sancto amaro e ella denuncjãte
e huã ſua prjma Anna barboſsa molher
de thome lobatto morador na djtta

capitanj


8

capitanjaforaõ madrjnhas della
no djtto recebjmento, e os ujo re
80
çeber e naõ ſe lembra quemforaõ
os padrjnhos delle epareçe lhe que
disto he tambem testa lianor alurez
veuua molher quefoj de manoel ſar
djnha mestre de açuqueres moradora
nesta cjdade alem do terrejro de
Jesus e casados estiueraõ eviueraõ
mujtos annos ſem auer filhos por q
Ja entaõ naquelle tempo ella ſerue
lha e auera dez ou doze annos pouco
mais ou menos ouue entre ho djtto
Anrjque barbas et Anta de bajrros dj
ferenças por ella ter ſcjumes delle
de manejra que ueo a descobrir se
que a djtta Anta de bajrros era casa
da e tinha oſeu prjmejro marjdo

ujuo


viuo emportugual eque o djtto Anrjque
barbas era clerjgo de ordens sacras
eaſsim ſe apartaraõ hum do outro
et ella esta nesta cjdade et elle na
djtta capitanja naõ ſabe perque
authorjdade e ouujo djzer que ho
admjnistrador das capitanjas de
bajxo castigara Ja ao djtto Anrjque
barbas.~ Denuncjou mais queauera
ojto ou noue annos pouco mais ou me
nos ooujo djzer nesta cjdade naõ ſe
lembra a quem que dona Jsabel ſo
arez, o prjmejro marjdo com que ca
sara nesta cjdade fora hum mançebo
criado de hum conde e que ydo elle
pera por tugual ella qua ſe tornara
a caſar com ho Jrmaõ doBispo dom

po lejtaõ


9

po lejtaõ, eque outroſsim a mesma dona
Jsabel ſoares que ora he casada con
vicente rangel contou aelle denun
cjante que ſeu padrasto ſimaõ da
gama a casara com o djtto mançebo
o qual naõ tiuera com ellacopulae q
pordespois se achar que elle era casado
emportugual entaõ o Bispo dom pedro
lejtaõ a casara com ſeu Jrmaõ edo
costume djxe que he mujto amjga
de dona Jsabel ſoarez edos mais nada
eprometeo ter segredo pello Juramto
que reçebeo e aſignou com osor ujsi
tador Manoelfrco notro dosto offjcjo
nesta ujsitaçaõ o escreuj ~ hejtor
furtado de mendoça ~ Marja barboſsa

100

Traslado de ſua Ratifficaçaõ ma barbosa ~

Aos


Aos treze djas do mes de março de
mjl e qujnhentos e nouenta edous an
nos nesta cjdade, do saluador, bahia
de todos os ſanctos nas casas da mo
rada dosor ujsitador dosto offjcjo hej
tor furtado de mendoça perante
elle pareçeo ſendo chamadaMarja
barboſsa cristaã uelha natural de uj
ana foz dellima a qual qual
foj
dado Juramento dos ſanctos euan
gelhos em que pos ſua maõ derejta
ſob cargo do qual prometeo djzer
verdade en tudo ellogo lhefoj fejta
pergunta ſe era lembradaterdjtto
e testemunhado alguã couſanes
ta mesa contra alguas peſsoas
e que era o que contra ellas timha

djtto


10

djtto e testemunhado epor ella foj djtto
que era lembrada terdjtto e teste
munhado contra ſsimaõ de proença
e contra duarte nunez, e contraAn
ta de bajrros, e contra Anrjque barbas
e contra dona Jsabel ſoarez e em ſubs
tançja djxe ho que contra elles tinha
djtto etestemunhado epera mais ſua
lembrança pedjo que lhe mandaſsem
leer ſeu testo pera aſentar na uer
dade delle ellogo lhe foj lido ho que deu
nesta mesa aos ujnte e cjmquo djas
do mes de agosto de mjl equjnhẽtos
e nouenta ehum annos no prjmro
liuro das denuncjaçois afolhas cento
e ſeſenta e huã no qual tem djtto cõtra
os acjma djttos e nomeados e despois

de lido


de lido epor ella testa entendjdo djxe
que aquelle era ſeu testo. aſsim como
estaua escripto eo affirmaua e Ra
tifficaua e de nouo dezia ſendo neçeſ
ſarjo por todo o conteudo nelle ſeruer
dade e declarou que ella o affirmaua
aſsim como ho temdjtto e do costume
ho que djtto tem no djtto testo. et esti
veraõ preſentes por honestas et re
ligioſsas peſsoas que tudo viraõ
e ouujraõ eprometeraõ ter ſegredo
no caſso e djzer uer dade no que
lhes for perguntado ſob cargo do
Juramento dos ſanctos euangelhos
em que puſeraõ ſuas maõs de
120
rejtas os Reuerendos padres
Anto blasquez epero coelho da com

panhia


11

panhia de Jesus que aquj aſignaraõ
com osor ujsitador e a testa aque
foj mandado ter ſegredo no caſso
edjzer uerdade e aſsim o prometeo
ſob cargo do Juramento que reçebeo
Manoelfrco notro dosto offjo. nestaujsi
taçaõ o escreuj, Mendoça ~ Marja
barbossa ~ Anto blasquez ~ Po coelho

e yda a djtta testa perafora foraõ
perguntados os djttos Reuerendos
padres ſe lhes parecja que ellafalla-
va uerdade epor elles foj djtto que
lhes parecja pello djtto Juramento
que afallaua pello modo con que
se Ratifficou e tornaraõ aſignar cõ
osor visitador Manoel frco notro do

sto offjo


sto offjo nesta ujsitaçaõ o escreuj ~
Mendoça ~ Anto blasquez ~ po coelho

Testo do ldo pero do campo pro
visor e vigro geral ~

Aos ujnte e ſeis djas do mes de agosto
de mjl e qujnhentos e nouenta ehum
annos nesta cjdade do saluador bahia
de todos os sanctos nas casas da mo
rada dosor ujsitador dosto offjcjo
hejtor furtado de mendoça perante
elle pareçeo ſen ſer chamado o sor ldo.
Po do campo dajaõ daſee desta cjda
de proujſsor evigajro geral deste Bis
pado do brasil eporquerer denuncjar
couſas tocantes aosto offjcjo recebeo
Juramento dos sanctos euangelhos

em que


12

em que pos ſua maõ derejta ſob cargo
do qual prometeo djzer en tudo uerda
de edjxe ser cristaõ uelho natural
da capitanja de portoseguro de trjnta
edous annos pouco mais oumenos
filho de gaspar barbosa e de ſua molher
branca dandrade Ja defuntos edenū
cjando djxe que auera ſeis ou ſete
annos pouco mais ou menos que elle
ouujo nesta cjdade geralmente em
pubrjca uoz e fama e comum djtto da
boca detodos que fernaõ cabral de
tayde teue naſua fazenda et casa de
Jaguarjpe nesta capitanja huns
gentios, eJndios deste brasil com huã
abusaõ a que chamauaõ ſuaſancti
140
dade eque o djtto fernaõ cabral eſuas

filhas


filhas adorauaõ o ydollo dadjcta chama
da sanctidade.~ Denuncjou mais que
o conego gaspar lejtaõ da ſee desta cjda
de djxe aelle denuncjante naõ lhe
lembra onde nem quando mas ſegūdo
ſua lembrança foj nesta cjdade auera
tres ou quatro annos pouco mais, oume
nos que Anrjque barbas que esteue ca
sado com Anta de bajrros moradora nes
ta cjdade na rua de sam frco lhe djſsera
que elle achara huã uez adjtta Anta debajr
ros sua molher de tras da porta ou de
huã cajxa mea afogada dos djabos q
ha afogauaõ e a elle denuncjantelhe pa
reçe que Ja ouujo djzer naõ sabe a quem
que a djtta Anta de bajrros era fejtiçera
porem elle denuncjante naõ ſabe della
cousa per que apoſsa ter em ma conta

ſomẽte


13

ſomente sabe que auera ujnte e cjnquo an
nos pouco mais ou menos que a djcta
Anta de bajrros ueo do Reyno fugida
com Anrjque barbas o qual djziam ser
clerigo de e vangelho ecom elle sereçe-
beo emporto ſeguro por marjdo e molher
em façe de Jgreja e como tais ujueraõ
mujtos annos ſendo ella casada em
portugual e tendo la viuo ſeu prjmejro
everdadejro marjdo no djtto tempo e
ora a djtta Anta de bajrros he moradora
nesta cjdade e o djtto Anrjque barbas
he morador nas capitanjas de bajxo
e quando elle ueo aesta cjdade Ja duas
vezes elle denuncjante oujo pouſsar com
a djtta Anta de bajrros de huas portas a
dentro Como marjdo e molher e isto
tudo da djtta Anta de bajrros eAnrjque

barbas


barbas ſabe por correr aſsim empubrjcauoz
e fama comummente djtto pella boca de
todos e aſsim tido por çerto e uerdadejro
na djtta capitanja de porto ſeguro.
~
Denuncjou mais que ſendo elle menjno
de pouca ydade ouujo djzer que ſeuJr
maõ hieronjmo barboſsa mais uelho que
elle que tambem entaõ eramoçoen
trou em huã casa emporto ſeguro on
de ujo estar em huã mesa a djnis e anes
e hum chamado mouco e outros cristaos
nouos todos eparentes moradores que
entaõ eraõ emporto ſeguro eujra
160
na mesa estar entre elles huã toura
dourada, ou de ouro eque isto lhe lembra
a elle denuncjante que ho ouujo em ſua
casa de ſeupaj e de sua maj mas naõ
lhe lembra aquem epor ſer couſa tam

antigua


14

antigua naõ lhe lembraõ as mais cjr
cunstancjas.
~ Denuncjou mais q
ouujo Ja alguas uezes djzer a ſua auoo
violante dandrade moradora nesta
cjdade que as filhas ou molher do patraõ
desta cjdade Ja defunto lhe djxeraõ
que huã filha de marja lopez cristaã
noua moradora nesta cjdade a qual
foj casada com Anto lopez Jlho-a Ja de
funta beliscou, e rompeo huã carta de
noſsa ſora, djzendo pera que presta
isto edo costume djxe nada eprome
teo ter ſegredo pello Juramento que re
cebeo e aſignou com osor ujsitador
Manoelfrco notro dosto offjcjo nesta ujsi
taçaõ o escreuj ~ hejtor furtado de men
doça ~ pedro do campo ~

Traslado da Ratiffjcaçaõ do
ldo pedro do campo ~

Aos


Aos ojto djas do mes de ſetembro de
mjl e qujnhentos e nouenta ehum annos
nesta cjdade doſaluadorcapi
tanja da bahia de todos os ſanctos nas
casas da morada dosor ujsitador
dosto offjcjo hejtor furtado de mendoça
perante elle pareçeo ſendo chamado
o vigajro geral desta cjdade pero do
campo Cristaõ velho natural da ca
pitanja da bahia de todos osſanctos
djgo capitanja de porto ſeguro ao qual
foj dado Juramento dos ſanctos euaõ
gelhos em que pos ſua maõ derejta ſob
cargo do qual prometeo djzer en tudo
verdade elogo lhe foj fejta pergunta
ſe era lembrado ter djtto e testemunha-
do alguã couſa nesta mesa contra
alguas peſsoas e que era ho que cõ

tra


15

tra ellas tinha djtto etestemunhado cõ
trafernaõ cabral e contra Anta
de bajrros e contra Anrjquebarbas
e contra djnis e anes, e contraamolher
quefoj deAnto lopez ylhoa e contra ou
tros cristaos nouos, e em ſubstancja
djxe o que contra elles tinha djtto etes
temunhado epera mais sua lembrãça
180
pedjo que lhe maõ daſsem leer ſeu testo
pera aſentar na uerdade delle elogo
lhe foj lido ho que deu nesta mesaaos
ujnte e ſeis djas do mes de agosto do
preſente anno no prjmejro liuro
das denuncjaçois afolhas çento
e ojtenta etres no qual temdjtto cõtra
os acjma djttos enomeados, edespois
delido epor elle testa entendjdo djxe
que aquelle era ſeu testo aſsim como

estaua


estaua escripto eo affjrmaua eRatiffi
caua e de nouo dezia ſendo neçeſsarjo
por todo o conteudo nelle ſeruerdade
edo costume ho que djtto tem em o djtto
testo. e estiueraõ preſentes por hones
tas e religioſsas peſsoas quetu do ujraõ
e ouujraõ e prometeraõ ter ſegredo
no caſo edjzer uerdade no que lhes
for perguntado ſob cargo do Jura
mento dos sanctos euangelhos en que
puſeraõ ſuas maõs derejtas os
Reuerendos padres do collejo da com
panhia deJesus, esteuaõ dagram et
domjngos coelho que aquj aſignaraõ
com osor ujsitador e cõ atesta aquefoj
mandado ter ſegredo no caſso eaſsim
oprometeo ſob cargo do Juramento
que re çebeo Manoelfrco notro dosto offjo.

nesta


16

nesta ujsitaçaõ o escreuj ~ hejtor furta
do de mendoça ~ pedro do campo ~
domjngos coelho ~ esteuaõ dagram

e yda a djtta testa peraforaforaõ
perguntados os djttos Reuerendos
padres ſelhes parecjaque a djtta
testa fallaua verdade epor elles foj
djtto que lhes parecja pello djtto Ju
ramento que afallaua pello modo
con que ſe Ratiffjcou e tornaraõ aſig-
nar aquj cõ osor ujsitadorManoel
frco Notro dosto offjcjo nesta ujsitaçaõ
o escreuj ~ Mendoça domjngos coelho
esteuaõ dagram ~

Testo de margaida roiz .x. ua.

Aos ojto djas do mes de feuerejro
de mjl equjnhentos e nouenta edous
annos nesta cjdade dosaluador

bahia


16

bahia de todos os sanctos nas casas da
morada dosor visitador dosto offjcjo
hejtor furtado de mendoça perante
elle pareçeo ſen ſer chamada marga
200
yda roiz epor querer denuncjar
cousas tocantes do sancto offjcjo
Reçebeo Juramento dos sanctos euan
gelhos en que pos ſua maõ derejta
ſob cargo do qual prometeo djzer en tu
do uerdade e djxe ſer cristaã uelha
natural de portoseguro costa deste
brasil filha de pero roiz callafate
defunto e de sua molher lianor frez de
ydade de quarenta e cjnquo annos
casada, com pedro alurez carpintro
moradores no engenho del Rey e de
nuncjando djxe que auera trjnta
annos pouco mais ou menos que na ca

pitanja


17

pitanja deportoseguro costa deste
brasilfoj pubrjca uoz, efama, a ujda
por certa euerdadejra de todos
que guaspar djaz daujdjguejraeſua
molher Anna roiz cristaos nouos na
djcta capitanja moradores que entaõ
eraõ elle Ja defunto et ella ora mora
dora nesta cjdade nascendo lhe huã
filha pernome lianor gomez que ora
esta casada na capitanja do spirjtu
sancto com djnis eanes cristão nouo
despois do parto aprjmejra uez que
ſahio fora de casa leuou conſigo aJgreja
a crjanca e apreſentou ofrecendo o
cõ ella aoferta dous pombos ehuã vella
branca e a djttafama era q os djttos
denun cjados fizeraõ isto en guar
da dallej velha de Mojses em que ſe

manda


mandaua certos djas despois do parto
hir apreſentar ao templo com rolas, ou
pombos ecorreo esta fama de manra
que Jnda ora dura con grande escan-
dallo de todos e djxe que auera ſete
annos que a djtta Anna roiz lhe djxe
que ella fizera aqujllo em louuor de
deos, e da ujrgem noſsa sortendo de
vaçaõ avirgem noſsa senhora que tam
bem se apreſentara no templo pello parto
deſeu bento filho cõ rolas, e que logo ella
de nun cjante lhe respondeo que iſso
que era çeremonjo dalej uelha e que
Ja naõ ſe podja comprir nẽ guardar
despois de xpo noſso Redemptor eque a
djtta Anna roiz lhe djxera entaõ q
todos lhe estranharaõ fazer ella a
qujllo eque foraõ de nuncjar ao Bispo

dom


18

220
dom pedro lejtaõ et elle naõ fizera caſso djso
Denuncjou mais que auera a trjnta
e dous annos pouco mais ou menos
que a djcta capitanja de porto ſeguro
foj de gradada do Reyno huã molherper
nome Anta debajrros que orahe moradora
nesta cjdade na Rua de sam frco a
qual ora esta djgo ſe caſou na djtta ca
pitanja do espiritu sancto ehe pubrjco
e notorjo que foraõ reçebjdos por
marjdo emolher em façe deJgreja
em ſancto amaro dadjtta capitanja
pello vigajro ou cura da djtta fre
guesi guesi e como tais viueraõ
pubrjca mente de portas adentro
a cama e mesa por espaço * ou
qujnze annos e ella denuncjante
os ujo deſa manejra por ſeremvezi

nhos


nhos e en todo o djtto tempo foj pubrjca
uoz efama aujda por uerdadejra
na djtta capitanja que ellatinha
oſeu prjmejro marjdo legitimo em
lixboa ujuo epor ella ſe emfadar
do djtto ſegundo marjdo Anrjque bar
bas que lhe daua maujda comfeſsou
pubrjcamente que ella tinha ſeu ma
rjdo ujuo emportugual que ſe cha
ma Aluaro chauejro barquejro de
punhete, eque estaua em mao es
tado com o djtto Anrjque barbas
com o qual ſe casara naõ podendo
etudo isto djxe tambem ella mesma
a ella denuncjante alguas uezes e que
despois de aſsim ſe casar com o djtto
ſegundo marjdo dahi a mujtos annos
morreo o prjmejro. ~ Denuncjou mais

que a


19

que auera ſeis annos pouco mais ou
menos que bastiam Jndjo deste brasil
ladjno captiuo de Joam gomez homẽ
do mar morador no porto ſeguro
na Rua do moestejro ſe aleuantou
com a abusaõ chamada ſanctidade
que qua commeçou nesta capitanja
e ſendo cabeça pregaua a djcta abuſaõ
atodos os Jndjos brasis da djcta ca
pitanja djzendo lhes que ujnhahum
nouo deos pera elles e que os cristaos
aujam de ſer todos ſeus escrauos et
fazia certos ydollos epregaua que
quẽ os naõ adoraſse e quẽ naõ creeſse
naquella ſanctidade que ſe auja de 240
conuerter empaſsaros e em aruores
e desta manejra fez alleuantar to-
dos os gentios Cristaos aſsim forros

como


como captiuos eos fez comutar cõſigo
nos matos ondefaziam ſuas çeremo
njas e fez isto grande da nona
djtta capitanja e o djtto bastiam esta
ora casado com huã mamaluca na
mesma capitanja e nunca foj cas
tigado, e do costume djxe queos
djttos Anrique barbas e quaspar dj
az da ujdjguejra ſam ſeus compa
dres della e que tem djtta a uerdade
eprometeo ter segredo pello Jura
mento que reçebeo e por naõ ſaber a
ſignar eu Notro aſeu rogo aſignej cõ
osor ujsitador Manoelfrco notro
dosto offjcjo nesta ujsitaçaõ o escreuj
hejtor furtado de mendoça ~ Manoel
frco ~


20

As quais Culpas eu Manoelfrco notro do
sto offjcjo tras ladej bem e fielmente das
proprjas queficam no liuro eſuas re
tifficaçois eas conçertej cõ osor ujsita
dor epor con cordarem de verbo ad
verbum aſignamos a qujambos Mano
el frco notro dosto offjo. nesta ujsitaçaõ
o escreuj ~

Mendoça ~ Manoelfrco

eJuntas estas culpas as fiz con clusas
ao sor ujsitador pera proceder nellas
como for Justiça Manoelfrco notro dosto
offjo. nesta ujsitaçaõ o escreuj ~
Clo

Chamese a Re cõfitẽte Anta de Bairos
q apareça nesta Mesa. Eproceder se ha
Em ſeu liuramento Baja 3. majo 1593 ~

Mendoça


¨ ſsaõ

Aos cjnquo djas do mes de Julho de mjl
e qujnhentos e nouenta e tres annos
nesta cjdade dosaluador bahia de
todos os ſanctos nas casas da morada
dosor visitador dosto offjo. hejtor fur
tado de mendoça perante elle pare
çeo ſendo chamadaAnta de bajrros
Ree conteuda nestes autos a qual re
çebeo Juramento dos ſanctos euan
gelhos en que pos sua maõ derejta
ſob cargo do qual prometeo djzer uer
dade, efoj logo amoestada pello
sor ujsitador com mujta carjdade
que ella comfeſse ſuas culpas nes
ta mesa que lhe aproouejtara mto
260
pera descargo de ſua concjencja
epor ella foj djtto que ella tem con
feſsado a uerdade de tudo o que lhe
lembra nesta mesa e que mais naõ

tem


21

tem, logo per guntadaſe ujueo
mujto tempo o djtto Aluaro chauejro
ſeu prjmejro marjdo despois de ella
ſe caſsar ſegunda uez com Anrjque
barbas neste brasil, djxe que ſegundo
lhe lembra viueo despois alguns
tres annos perguntada mais, dj
xe que o djtto Anrjque barbas naõ
he clerjgo eque o que alguas peſsoas
djſeraõ ſer elle clerjgo he mentira
e falſso por que ella confeſsante o co
nheçeo mujto bem em ujlla franca
donde elle he natural e ſendo elle
mançebo ſoltro de capa espada na
mesma terra ſe namorou della cõ
feſsante e ſe ujeraõ ambos pera esta
terra do brasil pera onde ella ueo
degradada por cjnquo annos pella
Justiça a qual o djtto ſeu marjdo dej
xou em que a acuſsaua por

adulterjo


adulterjo eperguntada mais djxe
que o djtto Anrjque barbas que com ella
ſe caſsou ſabendo elle ter ella ſeu ma
rjdo ujuo como comfeſsado tem ſe*ra
ora de cjnquoenta e dous annos pou
co mais, ou menos, et esta ora morador
na capitanja do espiritu sancto costa
deste brasil eper guntada mais dj.
que bem ſabia ella que tendo ella
ſeu legitimo marjdo ujuo naõ ſe
podja casar segunda uez como ca
ſou, e perguntada mais djxe que
nunca lhe aconteçeo acharem namea
afogada detras de nenhuã arcanẽ
porta mas que o djtto Anrjquebarbas
despois de ella ſe apartar delle lhe
tomou grande odjo edezia della
mujtas falsidades e mentiras que
lhe aleuantaua, mas que ella confeſ
ſante he boa cristaã, et temente adeos

e que


22

e que de ſua Culpa esta mujto arepen
djda epede mia eperdaõ, epornaõ
ſaber aſignar eu notro aſeu rogo asig
nej cõ osor ujsitadorManoelfrco no
tro dosto offjo nesta ujsitaçaõ o escreuj ~

Mendoça ~ Manoelfrco

2a ſeſsaõ

280
Aos ſete djas do mes de Julho de mjl
e qujnhentos e nouenta etres annos
nesta cjdade doſaluador bahia
detodos os ſanctos nas caſas da mo
rada dosor ujsitador dosto offjo. hej
torfurtado de mendoça perante
elle pareçeo ſendo chamada Anta
de bajrros Ree conteuda nestes autos
a qual reçebeo Juramento dos stos euã
gelhos en que pos ſua maõ derejta

ſob


ſob cargo do qual prometeo djzer uerda
de efojtornada amoestar pellosor
visitador que ella acabe de confeſsar
toda auerdade de ſuas culpas por
q ora ſe trata aquj da ſaluaçaõ de
ſua alma epor ella djzer q naõ tẽ
mais que djzer do que temdjtto, e que
eſsa he a uerdade, foj perguntada
por ſua genelosia djxe q naõ ſabe de ſeus
auoos, ſomente conheçeo seus tios Jrmaos
de seu paj .ſ. bartholameu roiz laurador
no termo de benauente, et Jnes roiz casa
da com hum barbejro esteuaõ uaz, na
rjbejra delixboa et Jsabel roiz beata q
morreo en casa de dona tarrejamolher
de lopo mendez de uasco gonçellos, ella
Ree teue dous Jrmaos ambos soltros mor*
raõ na Jndja, parjo ſete uezes etodos lhe
morreraõ en crjanças do djtto ſeu legiti

mo ma


23

mo marjdo, eperguntada pella dou
trjna cristaã, persignouſe e benzeoſse
e dixe adoutrjna e em fim pedjo
despacho cõ mja epor naõ ſaber
aſignar eu notro a ſeu rogo cõ osor
visitador aſignej Manoelfrco notro
dosto offjo. nesta ujsitaçaõ o escreuj

Mendoça ~ Manoelfrco

E fejtas as djttas audjencjas e ſeſois
logo pello * ſor ujsitadorfoj man
dado que lhe fizeſse estes autos con
Clusos os quais logo fiz Manoel
frco notro dosto offjcjo nesta ujsita
çaõ o escreuj ~

Co


ForaõVtos Estes Autos Em Mesa E Pareçeo a
todos os Votos qVto como a Re Veeo no tẽpo
da graça cõfeſſar a culpa de caſar duas Veses
da qual foi dellata pellas tas, Efez boa
cõfiſſaõ Ejnteira, q neſta Mesa
faca Abjuraçaõ de leui Eſelhe jmpunhaõ poe
nitẽcias Eſpirituais na Baja. 23. julho 1593

300

OBispo ~ Heitor furtado de mendoça
FernaõCardim ~ Lionardo Arminio
Marcos daCosta ~ Frej DamiaõCordeiro


24

Sentença

Acordaõ o visitador apostolico do
sancto offjo. o ordjnarjo e aſseſsores
que uistos estes autos proua
de testemunhas e confiſsaõ que
Anta de bajrros Cristaã uelhaRee
que preſente esta fez nesta mesa
no tempo da graça Consta que
auera trjnta e quatro annos pouco
mais ou menos que veo ella Ree
do Reyno degradada pera este
brasil por adulterjo, e dejxando
a seu legitimo marjdo Aluaro cha
uejro ujuo emportugual ueo ter
a capitanja de porto ſeguro em
companhia de hum homem ſoltro
e na djtta capitanja ſabendo

ella


ella e o djtto homẽ que ficaua ujuo odjtto
ſeu legitimo marjdo ella Ree ſe caſou
ſegunda uez com ho djtto homẽ em
façe da Jgreja com as pallauras
que aJgreja costuma o qual pera
eſse efejto nego ceou testemunhas
falſas que Juraraõ terem ujsto
morrer e enterrar em benauente
ao djtto ſeu legitimo marjdo Aluo
chauejro ſendo falſidade porque
despois de ella ſe cassar ſegunda
vez com ho djtto homẽ emportoſe
guro emfaçe da Jgreja dahy a
dous annos vieraõ aJnda recados
certos que o djtto ſeu legitimo ma
rjdo Aluaro chauejro estaua ujuo

eJnda


25

e Jnda despois destes recados cer-
tos esteue ella mais de qujnze an
nos fazendo ujda com o djtto
ſegundo e naõ legitimo marjdo
ate que emfadada ella de elle
lhe dar mujtos acoutes e panca-
das lhe fugio de caſsa, e de clarou
e manjfestou como naõ era ſeu
marjdo legitimo e ſe apartou de -
- e, e o dejxou, e ſe ueo pera esta
cjdade ſendo Ja neſse tempo o dj
to ſeu legitimo marjdo emportu
gual defunto, que despois de ella
ſecasar ſegunda uez, ujueo aJnda
emportugual dous annos, o que
visto e o mais quedestes Autos

conſta


conſta per que ſe uee quam descuj
dada a Ree foj da ſaluaçaõ de
ſua alma, respejtando porem
aella ujr no tempo da graça cõ
feſsar aestameſa ſua culpa da
qual foj dellata per testemunhas
efazer boa confiſsaõ et as mais
conſideraçois pias que ſe tiueraõ
a condenaõ ſomente que neſta
meſa em ſecreto faça abJuraçaõ
delleuj sospejta na fee, e comprj
ra mais as penjtencjas espirj
tuajs ſegujntes confeſsar ſe a
as quatro festas prjncjpais des
te anno ſegujnte .ſ. noſsa sra
de agosto, Natal pascoa, ſpi

ritu


26

rjtu ſancto, e nellas cõmungara de
Conselho de ſeu cõfeſsor, e rezarano
ve uezes o roſajro de noſsa ſora et
pague as Custas Dada nesta cj
dade doſaluador na mesada
sta Jnqujsiçam aos ujnte e tres de
Julho de mjl e qujnhentos e nouẽta
etres annos

Heitor furtado de mendoça

pubrjcada foj esta ſentença
em mesa ſendo preſente osor visi
tador e sor Bispo, e os padres aſse-
ſsores oje ſete djas de agosto
de nouenta e tres Manoelfrco
notro dosto offjo. nesta ujsitaçaõ

o escreuj ~


AbJuraçaõ de leuj ~

Per os mujto Jlles sor o Bpo et sor Jnqujsidor
eperante os Reuerendos padres aſseſsores
eu Anta. debajros Juro nestes sanctos euaõ
gelhos en que tenho mjnhas maõs que de
mjnha propria eliure uontade analthema
tizo eaparto de mj toda aespeciae de here
sia eapostasia que for ouse alleuantar
contra noſsa sancta fee catholica e ſee a
apostolica especjalmente esta que agora
em mjnha sentença me foraõ lidas, as
quais aquj ei por expreſsas edeclaradas
de que me ouueraõ por de leuj sospejtana
fee eJuro e prometo de ſempre ter eguar
dar a ſancta fee catholica que tem et
Jnsina a sancta madre Jgrejade
Roma eque ſerey ſempre mujto obe
djente ao nosso muj sancto padre Papa
ora praesidente na Jgreja de Roma
e a ſeus ſuçeſsores e comfeſso que todos

os que


27

os que contra esta sanctafee catholica
vierem sam dignos decondenaçaõ e pro
meto denunça com elles meaJuntar ede
os perseguir edescobrir as heresias que del-
- es ſouber aos inquisidores, ou ujsita
dores e prellados da sta madre igrejae
Juro e prometo quanto em mj for decom-
prir apenitencja quemehe Jmposta ese
contra isto, ouparte dello emalgum tpo
vier ( o que deos naõ permjta ) caiana
pena que per derejto em talcaſso
mereçer e meſobmeto aseueridade
e corejcaõ dos ſagrados canones
e requejro ao Notro dosto offjo. que
320
disto paſse estromento e as teste
munhas preſentes que asignem

aquj comiguo ~


A qual abjuraçaõ deleuj fez a djttaAnta
de bajrros nesta mesa dosto offjo perãnte
osor Jnqujsidor, eosor Bispo e os aſse
ſsores aos quatro djas do mes deJulho
demil e qujnhẽtos e nouenta etres
nesta cjdade dosaluador bahia de
todos os ſanctos ſendo testas. preſẽ
tes frco de gouueamerjnho dosto offj
Aluaro de ujllas boas alcajde do car
çere e guaspar de crasto o portejro
desta casa do despacho as quais tes
testas aſignaraõ aquj eeu notro aſignej
pella Ree aſeu rogo porellanaõ ſa
ber aſignar Manoelfrco notro dosto offjo
nesta ujsitaçaõ o escreuj ~

321

Frco de gouea dalltro ~ Manoelfrco
Aluro de uilas boas ~ gaspar de crasto