|  |  Anta debairros  *  Baya  No 1279  proçeſso de Anta de bajrros ~
  x velha  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  _  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  Traslado da Confjſsaõ de Anta de bajrros .x. ua.  Aos ujnte e tres djas do mes deagostode mjl equjnhentos e nouenta ehum
 annos nesta cjdade dosaluadorba
 hia de todos os stos nas casas damora
 da dosor ujsitador dosto offjcjo hejtor
 furtado de mendoça perante elle pa
 reçeo ſen - ſer chamada dentro no tempo
 da graça Anta de bajrros, epor querer cõ
 feſsar ſuas culpas, recebeo Juramẽto
 dos stos euangelhos en que pos ſua maõ
 derejta ſob cargo do qual prometeo djzer
 en tudo uerdade e djxe ſer cristaã uelha na
 tural de benauente filha de djogo roiz perdj
 gaõ dos dagouernança da djtta ujlla
 e de ſua molher Marja de bajrros defuntos
 de ydade de se - tenta annos pouco mais
 ou menos moradoranestabahiamo
 lher que foj deAluaro chauejro pescador,
  e bar  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  ebarquejro de benauente peralixboae confeſsando djxe que auera trjnta
 edous annos pouco mais ou menos que
 ellaueo do Reyno degradadapellas
 Justiças ſeculares por cjnquo annos
 pera este brasil por adulterjo de que ha
 acuſou o djtto ſeu marjdo, elaa emportu
 gual se amjgou ella com hum homẽ cris
 taõ uelho chamado Anrjquebarbas filho
 de vasco barbas da gente prjncjpal de ujlla
 franca e com elle ſe ueo pera este brasil
 e a portaraõ na capitanja de porto ſeguro
 e logo nadjtta capitanja poucos djas
 despois de estarem nella ſabendo ella
 mujto bem eo djtto Anrjque barbas de
 como o djtto marjdo Aluaro chauejro ſeu
 legitimo marjdo ficauaujuo emportu-
 gual, se casaraõ ambos ella confeſsante
 com o djtto Anrjque barbas, eo djtto Anrjque
  barbas  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  barbas, negoçeou testas falsas que Juraraõque elle Anrjque barbas eraſoltro, e que ella
 confeſsante era veuua e que ujraõ enterrar
 e morrer em benauente ao djtto ſeu ma
 rjdo Aluaro chauejro ſendo isto fal
 sidade e mentira porque despois de
 ella confeſsante estar casada com o djtto
 Anrjque barbas aporta da Jgreja com li
 çença do ordjnarjo por rezaõ do djtto es
 20
 tromento de testas falsas, despois diſso
 dahi a dous annos Jnda estaua ujuo
 em benauente o djtto ſeu marjdo Aluo
 chauejro e aſsim vieraõ despois nouas
 e recados certos eque despois de aſsim
 se casar emfaçe de Jgreja com o djtto
 ſegundo marjdo Anrjque barbas ſendo
 ella et elle ſabedores que oſeulegitimo
 marjdo aluaro chauejro estaua ujuo
 viueraõ ambos como casados emporto
  ſeguro  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  ſeguro mais de qujnze annos epor elleujr a dar acoutes epancadas emujto
 maujda aella comfeſsantelhe fugio de casa
 e se meteo na Jgreja da ujlla ecomeçou
 a de clarar emanjfestar como o djtto
 Anrjque barbas naõ era ſeu marjdo
 legitimo por quanto quando com elle
 ſe casara no djtto portoseguro era uj-
 vo aJnda e dous pois ujuera dous an
 nos oseu marjdo legitimo Aluaro cha-
 uejro e aſsim se afastou delle o qual ora
 esta na capitanja do espiritu sancto
 Costa deste brasil Jnda ſoltro, e desta
 Culpa djxe que pedja perdaõ et
 mia nesta mesa dentro neste tempo
 da graça efoj perguntada quais foraõ
 as testas respondeo que Ja saõ mortas
 eperguntada ondefoj ella reçebj
 da com o prjmejro marjdo respondeo
  que  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  que ella com o djtto ſeuprjmejro marjdo Aluaro chauejro foraõ recebjdos
 pello prior de benauente cujo nome
 lhe naõ lembra da Jgreja matriz
 de noſsa sora dagraça, djzendo ella
 et elle as pallauras costumadas da
 Jgreja eforaõ madrjnhas della dona
 tareja da gama Jrmaã do conde da
 ujdjguejra cuja criada ella com
 feſsantefoj et Marjatejxera tambẽ
 fidalga Ja ora defuntas epadrj
 nhos delleforaõ, luis mendez, eMa
 noel de uasco gonçellos, filhos dadjtta
 dona tareja que despois foraõ pera
 aJndja eaſsim foraõ presentes no
 djtto reçebjmento outras mujtas peſ
 soas que ora lhe naõ lembraõ epergun
  tada  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  tada quem a reçebeo com Anrjquebarbas emporto ſeguro djxe que elle
 deu as djttas testas falsas como tem
 declarado e com iſso ſe lhes deu liçen
 40
 ça pera se receberem, et os reçebeo o vi-
 gajro diogo doliuejra na Jgreja de
 sancto amaro naforma que asancta
 madre Jgreja manda djzendo ella et
 elle as pallauras do matrjmonjo co
 mo aJgreja costuma efoj madrjnha
 della Marja barbosa no djtto reçebjmto
 de portoseguro epadrjnho delle o djtto
 ſeu marjdo goncallo piz marjdo da djtta
 marja barbossa e outras mujtas peſsoa-
 as foraõ preſentes no djtto reçebjmto
 que ora lhe naõ lembraõ epor naõ dj
 zer mais foj lhe mandado ter segredo
 pello Juramento que reçebeo e que
  torne  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  torne a esta mesa quando for chamada e aſsim o prometeo pello Juramẽto
 que reçebeo epor naõ ſaber asignar eu
 notro aſeu rogo asignej cõ osor ujsita
 dor Manoelfrco notro dosto offjo. nesta
 visitaçaõ o escreuj ~ hejtor furtado
 de mendoça ~ Manoel frco
  A qual confiſsaõ eu Manoelfrco notrotrasladej bem efielmente da propria
 que fica no liuro ea conçertej com osor
 visitador epor concordarem de uerbo
 aduerbum asignamos aquj ambos
 Manoelfrco notro dosto offjo. nesta ujsi
 taçaõ o escreuj ~
  Mendoça ~ Manoelfrco  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  _  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  Testo de Marja barbosa .x. ua.  Aos ujnte e cjnquo djas do mes deagosto de mjl e qujnhentos e nouẽ
 ta e hum annos nesta cjdade do
 ſaluador bahia de todos os ſanctos
 nas casas da morada dosor ujsi
 tador dosto offjcjo hejtor furtado
 de mendoça perante elle pareçeo
 ſen ſer chamada marja barbosa epor
 querer denuncjar couſas tocantes
 aosancto offjcjo reçebeo Juramto
 dos sanctos euangelhos em que pos
 ſua maõ derejta ſob cargo do qual
 prometeo djzer en tudo uerdade
 e djxe ſer cristaã uelha natural
 de ujanafoz de limafilha de Aluaro
 barbosa marcjel e de sua molher mar
  garjda  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  garida afonſo de maris de ydade decjnquoenta e cjnquo annos pouco
 mais ou menos, veuua molher quefoj
 de gco piz capitaõ que foj dacapjtanja
 de porto seguro do duquede auejro cos
 60
 ta deste brasil moradora nesta
 cjdade et esta pera hir a morar a cj
 dade de sam cristouaõ de çeregipedesta
 Capitanja e de nuncjando djxe que
 auera qujnze, ou dezaſeis annos pouco
 mais ou menos, estando ella moradora
 nadjtta capitanja de porto ſeguro
 hum domjngo na estaçaõ na Jgreja
 matriz o ouujdor dauara ecclesias
 tica ſimaõ de proença clerigo de mjſsa
 que ora tem huã maõ menos ſendo ella
 denuncjante preſente e outro mujto
  pouo  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  pouo djxe pubrjca mente na djtta estaçaõ do cruzejro que frco taborda Crj
 ado de hum ſeu cunhado delle tinha
 tanto poder como osãcto pontiffiçe
 em Roma, e que a causa por que elle
 djxe isto foj por que aJustica secular
 tinha preſso ao djtto frco tabordapor
 hum testemunho falso, e o djtto ſimaõ
 de proença querja o remeter aJgreja
 e naõ ſabe ella denuncjante porque
 rezaõ ~ Denuncjou mais que auera
 ojto annos pouco mais ou menos que
 na ſua fazenda de matoim lhe djxe
 seu criado Joam da costa que ora he
 casado com huã mamaluca mora
 dora com a mjnejra ho qual he ſol
 dado e morador na fortaleza de
 ceregipe que duarte nunez cristaõ
  nouo  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  nouo que ora he morador em ho rjo deJanro ſendo mor nadjtta capitanja de porto
 ſeguro estando hum dja de endoẽncas
 no moestejro deJesus perante osãto
 sacramento berrou ecabeçeou, cuj
 dando que njnguem ouja ~ Denun
 cjou mais que auera ujnte ecjnquo
 annos pouco mais ou menos que na
 djtta capitanja de porto ſeguro caſou
 por pallauras de presente emface da
 Jgreja Anta de bajrros que ora esta
 moradora nesta cjdade na Rua de .s.
 frco com Anrjque barbas que ora he mo
 rador na capitanja de portoseguro
 e foraõ recebidos dentro na Jgreja
 de sancto amaro e ella denuncjãte
 e huã ſua prjma Anna barboſsa molher
 de thome lobatto morador na djtta
  capitanj  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  8
  capitanjaforaõ madrjnhas dellano djtto recebjmento, e os ujo re
 80
 çeber e naõ ſe lembra quemforaõ
 os padrjnhos delle epareçe lhe que
 disto he tambem testa lianor alurez
 veuua molher quefoj de manoel ſar
 djnha mestre de açuqueres moradora
 nesta cjdade alem do terrejro de
 Jesus e casados estiueraõ eviueraõ
 mujtos annos ſem auer filhos por q
 Ja entaõ naquelle tempo ella ſerue
 lha e auera dez ou doze annos pouco
 mais ou menos ouue entre ho djtto
 Anrjque barbas et Anta de bajrros dj
 ferenças por ella ter ſcjumes delle
 de manejra que ueo a descobrir se
 que a djtta Anta de bajrros era casa
 da e tinha oſeu prjmejro marjdo
  ujuo  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  viuo emportugual eque o djtto Anrjquebarbas era clerjgo de ordens sacras
 eaſsim ſe apartaraõ hum do outro
 et ella esta nesta cjdade et elle na
 djtta capitanja naõ ſabe perque
 authorjdade e ouujo djzer que ho
 admjnistrador das capitanjas de
 bajxo castigara Ja ao djtto Anrjque
 barbas.~ Denuncjou mais queauera
 ojto ou noue annos pouco mais ou me
 nos ooujo djzer nesta cjdade naõ ſe
 lembra a quem que dona Jsabel ſo
 arez, o prjmejro marjdo com que ca
 sara nesta cjdade fora hum mançebo
 criado de hum conde e que ydo elle
 pera por tugual ella qua ſe tornara
 a caſar com ho Jrmaõ doBispo dom
  po lejtaõ  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  po lejtaõ, eque outroſsim a mesma donaJsabel ſoares que ora he casada con
 vicente rangel contou aelle denun
 cjante que ſeu padrasto ſimaõ da
 gama a casara com o djtto mançebo
 o qual naõ tiuera com ellacopulae q
 pordespois se achar que elle era casado
 emportugual entaõ o Bispo dom pedro
 lejtaõ a casara com ſeu Jrmaõ edo
 costume djxe que he mujto amjga
 de dona Jsabel ſoarez edos mais nada
 eprometeo ter segredo pello Juramto
 que reçebeo e aſignou com osor ujsi
 tador Manoelfrco notro dosto offjcjo
 nesta ujsitaçaõ o escreuj ~ hejtor
 furtado de mendoça ~ Marja barboſsa
 
  100  Traslado de ſua Ratifficaçaõ ma barbosa ~  Aos  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  Aos treze djas do mes de março demjl e qujnhentos e nouenta edous an
 nos nesta cjdade, do saluador, bahia
 de todos os ſanctos nas casas da mo
 rada dosor ujsitador dosto offjcjo hej
 tor furtado de mendoça perante
 elle pareçeo ſendo chamadaMarja
 barboſsa cristaã uelha natural de uj
 ana foz dellima a qual qual
 foj dado Juramento dos ſanctos euan
 gelhos em que pos ſua maõ derejta
 ſob cargo do qual prometeo djzer
 verdade en tudo ellogo lhefoj fejta
 pergunta ſe era lembradaterdjtto
 e testemunhado alguã couſanes
 ta mesa contra alguas peſsoas
 e que era o que contra ellas timha
  djtto  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  djtto e testemunhado epor ella foj djttoque era lembrada terdjtto e teste
 munhado contra ſsimaõ de proença
 e contra duarte nunez, e contraAn
 ta de bajrros, e contra Anrjque barbas
 e contra dona Jsabel ſoarez e em ſubs
 tançja djxe ho que contra elles tinha
 djtto etestemunhado epera mais ſua
 lembrança pedjo que lhe mandaſsem
 leer ſeu testo pera aſentar na uer
 dade delle ellogo lhe foj lido ho que deu
 nesta mesa aos ujnte e cjmquo djas
 do mes de agosto de mjl equjnhẽtos
 e nouenta ehum annos no prjmro
 liuro das denuncjaçois afolhas cento
 e ſeſenta e huã no qual tem djtto cõtra
 os acjma djttos e nomeados e despois
  de lido  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  de lido epor ella testa entendjdo djxeque aquelle era ſeu testo. aſsim como
 estaua escripto eo affirmaua e Ra
 tifficaua e de nouo dezia ſendo neçeſ
 ſarjo por todo o conteudo nelle ſeruer
 dade e declarou que ella o affirmaua
 aſsim como ho temdjtto e do costume
 ho que djtto tem no djtto testo. et esti
 veraõ preſentes por honestas et re
 ligioſsas peſsoas que tudo viraõ
 e ouujraõ eprometeraõ ter ſegredo
 no caſso e djzer uer dade no que
 lhes for perguntado ſob cargo do
 Juramento dos ſanctos euangelhos
 em que puſeraõ ſuas maõs de
 120
 rejtas os Reuerendos padres
 Anto blasquez epero coelho da com
  panhia  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  panhia de Jesus que aquj aſignaraõcom osor ujsitador e a testa aque
 foj mandado ter ſegredo no caſso
 edjzer uerdade e aſsim o prometeo
 ſob cargo do Juramento que reçebeo
 Manoelfrco notro dosto offjo. nestaujsi
 taçaõ o escreuj, Mendoça ~ Marja
 barbossa ~ Anto blasquez ~ Po coelho
  e yda a djtta testa perafora foraõperguntados os djttos Reuerendos
 padres ſe lhes parecja que ellafalla-
 va uerdade epor elles foj djtto que
 lhes parecja pello djtto Juramento
 que afallaua pello modo con que
 se Ratifficou e tornaraõ aſignar cõ
 osor visitador Manoel frco notro do
  sto offjo  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  sto offjo nesta ujsitaçaõ o escreuj ~Mendoça ~ Anto blasquez ~ po coelho
  Testo do ldo pero do campo provisor e vigro geral ~
  Aos ujnte e ſeis djas do mes de agostode mjl e qujnhentos e nouenta ehum
 annos nesta cjdade do saluador bahia
 de todos os sanctos nas casas da mo
 rada dosor ujsitador dosto offjcjo
 hejtor furtado de mendoça perante
 elle pareçeo ſen ſer chamado o sor ldo.
 Po do campo dajaõ daſee desta cjda
 de proujſsor evigajro geral deste Bis
 pado do brasil eporquerer denuncjar
 couſas tocantes aosto offjcjo recebeo
 Juramento dos sanctos euangelhos
  em que  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  em que pos ſua maõ derejta ſob cargodo qual prometeo djzer en tudo uerda
 de edjxe ser cristaõ uelho natural
 da capitanja de portoseguro de trjnta
 edous annos pouco mais oumenos
 filho de gaspar barbosa e de ſua molher
 branca dandrade Ja defuntos edenū
 cjando djxe que auera ſeis ou ſete
 annos pouco mais ou menos que elle
 ouujo nesta cjdade geralmente em
 pubrjca uoz e fama e comum djtto da
 boca detodos que fernaõ cabral de
 tayde teue naſua fazenda et casa de
 Jaguarjpe nesta capitanja huns
 gentios, eJndios deste brasil com huã
 abusaõ a que chamauaõ ſuaſancti
 140
 dade eque o djtto fernaõ cabral eſuas
  filhas  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  filhas adorauaõ o ydollo dadjcta chamada sanctidade.~ Denuncjou mais que
 o conego gaspar lejtaõ da ſee desta cjda
 de djxe aelle denuncjante naõ lhe
 lembra onde nem quando mas ſegūdo
 ſua lembrança foj nesta cjdade auera
 tres ou quatro annos pouco mais, oume
 nos que Anrjque barbas que esteue ca
 sado com Anta de bajrros moradora nes
 ta cjdade na rua de sam frco lhe djſsera
 que elle achara huã uez adjtta Anta debajr
 ros sua molher de tras da porta ou de
 huã cajxa mea afogada dos djabos q
 ha afogauaõ e a elle denuncjantelhe pa
 reçe que Ja ouujo djzer naõ sabe a quem
 que a djtta Anta de bajrros era fejtiçera
 porem elle denuncjante naõ ſabe della
 cousa per que apoſsa ter em ma conta
  ſomẽte  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  ſomente sabe que auera ujnte e cjnquo annos pouco mais ou menos que a djcta
 Anta de bajrros ueo do Reyno fugida
 com Anrjque barbas o qual djziam ser
 clerigo de e vangelho ecom elle sereçe-
 beo emporto ſeguro por marjdo e molher
 em façe de Jgreja e como tais ujueraõ
 mujtos annos ſendo ella casada em
 portugual e tendo la viuo ſeu prjmejro
 everdadejro marjdo no djtto tempo e
 ora a djtta Anta de bajrros he moradora
 nesta cjdade e o djtto Anrjque barbas
 he morador nas capitanjas de bajxo
 e quando elle ueo aesta cjdade Ja duas
 vezes elle denuncjante oujo pouſsar com
 a djtta Anta de bajrros de huas portas a
 dentro Como marjdo e molher e isto
 tudo da djtta Anta de bajrros eAnrjque
  barbas  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  barbas ſabe por correr aſsim empubrjcauoze fama comummente djtto pella boca de
 todos e aſsim tido por çerto e uerdadejro
 na djtta capitanja de porto ſeguro. ~
 Denuncjou mais que ſendo elle menjno
 de pouca ydade ouujo djzer que ſeuJr
 maõ hieronjmo barboſsa mais uelho que
 elle que tambem entaõ eramoçoen
 trou em huã casa emporto ſeguro on
 de ujo estar em huã mesa a djnis e anes
 e hum chamado mouco e outros cristaos
 nouos todos eparentes moradores que
 entaõ eraõ emporto ſeguro eujra
 160
 na mesa estar entre elles huã toura
 dourada, ou de ouro eque isto lhe lembra
 a elle denuncjante que ho ouujo em ſua
 casa de ſeupaj e de sua maj mas naõ
 lhe lembra aquem epor ſer couſa tam
  antigua  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  antigua naõ lhe lembraõ as mais cjrcunstancjas. ~ Denuncjou mais q
 ouujo Ja alguas uezes djzer a ſua auoo
 violante dandrade moradora nesta
 cjdade que as filhas ou molher do patraõ
 desta cjdade Ja defunto lhe djxeraõ
 que huã filha de marja lopez cristaã
 noua moradora nesta cjdade a qual
 foj casada com Anto lopez Jlho-a Ja de
 funta beliscou, e rompeo huã carta de
 noſsa ſora, djzendo pera que presta
 isto edo costume djxe nada eprome
 teo ter ſegredo pello Juramento que re
 cebeo e aſignou com osor ujsitador
 Manoelfrco notro dosto offjcjo nesta ujsi
 taçaõ o escreuj ~ hejtor furtado de men
 doça ~ pedro do campo ~
  Traslado da Ratiffjcaçaõ doldo pedro do campo ~
  Aos  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  Aos ojto djas do mes de ſetembro demjl e qujnhentos e nouenta ehum annos
 nesta cjdade doſaluadorcapi
 tanja da bahia de todos os ſanctos nas
 casas da morada dosor ujsitador
 dosto offjcjo hejtor furtado de mendoça
 perante elle pareçeo ſendo chamado
 o vigajro geral desta cjdade pero do
 campo Cristaõ velho natural da ca
 pitanja da bahia de todos osſanctos
 djgo capitanja de porto ſeguro ao qual
 foj dado Juramento dos ſanctos euaõ
 gelhos em que pos ſua maõ derejta ſob
 cargo do qual prometeo djzer en tudo
 verdade elogo lhe foj fejta pergunta
 ſe era lembrado ter djtto e testemunha-
 do alguã couſa nesta mesa contra
 alguas peſsoas e que era ho que cõ
  tra  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  tra ellas tinha djtto etestemunhado cõtrafernaõ cabral e contra Anta
 de bajrros e contra Anrjquebarbas
 e contra djnis e anes, e contraamolher
 quefoj deAnto lopez ylhoa e contra ou
 tros cristaos nouos, e em ſubstancja
 djxe o que contra elles tinha djtto etes
 temunhado epera mais sua lembrãça
 180
 pedjo que lhe maõ daſsem leer ſeu testo
 pera aſentar na uerdade delle elogo
 lhe foj lido ho que deu nesta mesaaos
 ujnte e ſeis djas do mes de agosto do
 preſente anno no prjmejro liuro
 das denuncjaçois afolhas çento
 e ojtenta etres no qual temdjtto cõtra
 os acjma djttos enomeados, edespois
 delido epor elle testa entendjdo djxe
 que aquelle era ſeu testo aſsim como
  estaua  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  estaua escripto eo affjrmaua eRatifficaua e de nouo dezia ſendo neçeſsarjo
 por todo o conteudo nelle ſeruerdade
 edo costume ho que djtto tem em o djtto
 testo. e estiueraõ preſentes por hones
 tas e religioſsas peſsoas quetu do ujraõ
 e ouujraõ e prometeraõ ter ſegredo
 no caſo edjzer uerdade no que lhes
 for perguntado ſob cargo do Jura
 mento dos sanctos euangelhos en que
 puſeraõ ſuas maõs derejtas os
 Reuerendos padres do collejo da com
 panhia deJesus, esteuaõ dagram et
 domjngos coelho que aquj aſignaraõ
 com osor ujsitador e cõ atesta aquefoj
 mandado ter ſegredo no caſso eaſsim
 oprometeo ſob cargo do Juramento
 que re çebeo Manoelfrco notro dosto offjo.
  nesta  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  nesta ujsitaçaõ o escreuj ~ hejtor furtado de mendoça ~ pedro do campo ~
 domjngos coelho ~ esteuaõ dagram
  e yda a djtta testa peraforaforaõperguntados os djttos Reuerendos
 padres ſelhes parecjaque a djtta
 testa fallaua verdade epor elles foj
 djtto que lhes parecja pello djtto Ju
 ramento que afallaua pello modo
 con que ſe Ratiffjcou e tornaraõ aſig-
 nar aquj cõ osor ujsitadorManoel
 frco Notro dosto offjcjo nesta ujsitaçaõ
 o escreuj ~ Mendoça domjngos coelho
 esteuaõ dagram ~
  Testo de margaida roiz .x. ua.  Aos ojto djas do mes de feuerejrode mjl equjnhentos e nouenta edous
 annos nesta cjdade dosaluador
  bahia  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  bahia de todos os sanctos nas casas damorada dosor visitador dosto offjcjo
 hejtor furtado de mendoça perante
 elle pareçeo ſen ſer chamada marga
 200
 yda roiz epor querer denuncjar
 cousas tocantes do sancto offjcjo
 Reçebeo Juramento dos sanctos euan
 gelhos en que pos ſua maõ derejta
 ſob cargo do qual prometeo djzer en tu
 do uerdade e djxe ſer cristaã uelha
 natural de portoseguro costa deste
 brasil filha de pero roiz callafate
 defunto e de sua molher lianor frez de
 ydade de quarenta e cjnquo annos
 casada, com pedro alurez carpintro
 moradores no engenho del Rey e de
 nuncjando djxe que auera trjnta
 annos pouco mais ou menos que na ca
  pitanja  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  pitanja deportoseguro costa destebrasilfoj pubrjca uoz, efama, a ujda
 por certa euerdadejra de todos
 que guaspar djaz daujdjguejraeſua
 molher Anna roiz cristaos nouos na
 djcta capitanja moradores que entaõ
 eraõ elle Ja defunto et ella ora mora
 dora nesta cjdade nascendo lhe huã
 filha pernome lianor gomez que ora
 esta casada na capitanja do spirjtu
 sancto com djnis eanes cristão nouo
 despois do parto aprjmejra uez que
 ſahio fora de casa leuou conſigo aJgreja
 a crjanca e apreſentou ofrecendo o
 cõ ella aoferta dous pombos ehuã vella
 branca e a djttafama era q os djttos
 denun cjados fizeraõ isto en guar
 da dallej velha de Mojses em que ſe
  manda  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  mandaua certos djas despois do partohir apreſentar ao templo com rolas, ou
 pombos ecorreo esta fama de manra
 que Jnda ora dura con grande escan-
 dallo de todos e djxe que auera ſete
 annos que a djtta Anna roiz lhe djxe
 que ella fizera aqujllo em louuor de
 deos, e da ujrgem noſsa sortendo de
 vaçaõ avirgem noſsa senhora que tam
 bem se apreſentara no templo pello parto
 deſeu bento filho cõ rolas, e que logo ella
 de nun cjante lhe respondeo que iſso
 que era çeremonjo dalej uelha e que
 Ja naõ ſe podja comprir nẽ guardar
 despois de xpo noſso Redemptor eque a
 djtta Anna roiz lhe djxera entaõ q
 todos lhe estranharaõ fazer ella a
 qujllo eque foraõ de nuncjar ao Bispo
  dom  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  220dom pedro lejtaõ et elle naõ fizera caſso djso
 Denuncjou mais que auera a trjnta
 e dous annos pouco mais ou menos
 que a djcta capitanja de porto ſeguro
 foj de gradada do Reyno huã molherper
 nome Anta debajrros que orahe moradora
 nesta cjdade na Rua de sam frco a
 qual ora esta djgo ſe caſou na djtta ca
 pitanja do espiritu sancto ehe pubrjco
 e notorjo que foraõ reçebjdos por
 marjdo emolher em façe deJgreja
 em ſancto amaro dadjtta capitanja
 pello vigajro ou cura da djtta fre
 guesi guesi e como tais viueraõ
 pubrjca mente de portas adentro
 a cama e mesa por espaço * ou
 qujnze annos e ella denuncjante
 os ujo deſa manejra por ſeremvezi
  nhos  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  nhos e en todo o djtto tempo foj pubrjcauoz efama aujda por uerdadejra
 na djtta capitanja que ellatinha
 oſeu prjmejro marjdo legitimo em
 lixboa ujuo epor ella ſe emfadar
 do djtto ſegundo marjdo Anrjque bar
 bas que lhe daua maujda comfeſsou
 pubrjcamente que ella tinha ſeu ma
 rjdo ujuo emportugual que ſe cha
 ma Aluaro chauejro barquejro de
 punhete, eque estaua em mao es
 tado com o djtto Anrjque barbas
 com o qual ſe casara naõ podendo
 etudo isto djxe tambem ella mesma
 a ella denuncjante alguas uezes e que
 despois de aſsim ſe casar com o djtto
 ſegundo marjdo dahi a mujtos annos
 morreo o prjmejro. ~ Denuncjou mais
  que a  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  que auera ſeis annos pouco mais oumenos que bastiam Jndjo deste brasil
 ladjno captiuo de Joam gomez homẽ
 do mar morador no porto ſeguro
 na Rua do moestejro ſe aleuantou
 com a abusaõ chamada ſanctidade
 que qua commeçou nesta capitanja
 e ſendo cabeça pregaua a djcta abuſaõ
 atodos os Jndjos brasis da djcta ca
 pitanja djzendo lhes que ujnhahum
 nouo deos pera elles e que os cristaos
 aujam de ſer todos ſeus escrauos et
 fazia certos ydollos epregaua que
 quẽ os naõ adoraſse e quẽ naõ creeſse
 naquella ſanctidade que ſe auja de 240
 conuerter empaſsaros e em aruores
 e desta manejra fez alleuantar to-
 dos os gentios Cristaos aſsim forros
  como  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  como captiuos eos fez comutar cõſigonos matos ondefaziam ſuas çeremo
 njas e fez isto grande da nona
 djtta capitanja e o djtto bastiam esta
 ora casado com huã mamaluca na
 mesma capitanja e nunca foj cas
 tigado, e do costume djxe queos
 djttos Anrique barbas e quaspar dj
 az da ujdjguejra ſam ſeus compa
 dres della e que tem djtta a uerdade
 eprometeo ter segredo pello Jura
 mento que reçebeo e por naõ ſaber a
 ſignar eu Notro aſeu rogo aſignej cõ
 osor ujsitador Manoelfrco notro
 dosto offjcjo nesta ujsitaçaõ o escreuj
 hejtor furtado de mendoça ~ Manoel
 frco ~
 | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  As quais Culpas eu Manoelfrco notro dosto offjcjo tras ladej bem e fielmente das
 proprjas queficam no liuro eſuas re
 tifficaçois eas conçertej cõ osor ujsita
 dor epor con cordarem de verbo ad
 verbum aſignamos a qujambos Mano
 el frco notro dosto offjo. nesta ujsitaçaõ
 o escreuj ~
  Mendoça ~ Manoelfrco  eJuntas estas culpas as fiz con clusasao sor ujsitador pera proceder nellas
 como for Justiça Manoelfrco notro dosto
 offjo. nesta ujsitaçaõ o escreuj ~
 Clo
  Chamese a Re cõfitẽte Anta de Bairosq apareça nesta Mesa. Eproceder se ha
 Em ſeu liuramento Baja 3. majo 1593 ~
  Mendoça  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  ¨ ſsaõ  Aos cjnquo djas do mes de Julho de mjle qujnhentos e nouenta e tres annos
 nesta cjdade dosaluador bahia de
 todos os ſanctos nas casas da morada
 dosor visitador dosto offjo. hejtor fur
 tado de mendoça perante elle pare
 çeo ſendo chamadaAnta de bajrros
 Ree conteuda nestes autos a qual re
 çebeo Juramento dos ſanctos euan
 gelhos en que pos sua maõ derejta
 ſob cargo do qual prometeo djzer uer
 dade, efoj logo amoestada pello
 sor ujsitador com mujta carjdade
 que ella comfeſse ſuas culpas nes
 ta mesa que lhe aproouejtara mto
 260
 pera descargo de ſua concjencja
 epor ella foj djtto que ella tem con
 feſsado a uerdade de tudo o que lhe
 lembra nesta mesa e que mais naõ
  tem  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  tem, logo per guntadaſe ujueomujto tempo o djtto Aluaro chauejro
 ſeu prjmejro marjdo despois de ella
 ſe caſsar ſegunda uez com Anrjque
 barbas neste brasil, djxe que ſegundo
 lhe lembra viueo despois alguns
 tres annos perguntada mais, dj
 xe que o djtto Anrjque barbas naõ
 he clerjgo eque o que alguas peſsoas
 djſeraõ ſer elle clerjgo he mentira
 e falſso por que ella confeſsante o co
 nheçeo mujto bem em ujlla franca
 donde elle he natural e ſendo elle
 mançebo ſoltro de capa espada na
 mesma terra ſe namorou della cõ
 feſsante e ſe ujeraõ ambos pera esta
 terra do brasil pera onde ella ueo
 degradada por cjnquo annos pella
 Justiça a qual o djtto ſeu marjdo dej
 xou em que a acuſsaua por
  adulterjo  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  adulterjo eperguntada mais djxeque o djtto Anrjque barbas que com ella
 ſe caſsou ſabendo elle ter ella ſeu ma
 rjdo ujuo como comfeſsado tem ſe*ra
 ora de cjnquoenta e dous annos pou
 co mais, ou menos, et esta ora morador
 na capitanja do espiritu sancto costa
 deste brasil eper guntada mais dj.
 que bem ſabia ella que tendo ella
 ſeu legitimo marjdo ujuo naõ ſe
 podja casar segunda uez como ca
 ſou, e perguntada mais djxe que
 nunca lhe aconteçeo acharem namea
 afogada detras de nenhuã arcanẽ
 porta mas que o djtto Anrjquebarbas
 despois de ella ſe apartar delle lhe
 tomou grande odjo edezia della
 mujtas falsidades e mentiras que
 lhe aleuantaua, mas que ella confeſ
 ſante he boa cristaã, et temente adeos
  e que  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  e que de ſua Culpa esta mujto arependjda epede mia eperdaõ, epornaõ
 ſaber aſignar eu notro aſeu rogo asig
 nej cõ osor ujsitadorManoelfrco no
 tro dosto offjo nesta ujsitaçaõ o escreuj ~
  Mendoça ~ Manoelfrco  2a ſeſsaõ  280Aos ſete djas do mes de Julho de mjl
 e qujnhentos e nouenta etres annos
 nesta cjdade doſaluador bahia
 detodos os ſanctos nas caſas da mo
 rada dosor ujsitador dosto offjo. hej
 torfurtado de mendoça perante
 elle pareçeo ſendo chamada Anta
 de bajrros Ree conteuda nestes autos
 a qual reçebeo Juramento dos stos euã
 gelhos en que pos ſua maõ derejta
  ſob  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  ſob cargo do qual prometeo djzer uerdade efojtornada amoestar pellosor
 visitador que ella acabe de confeſsar
 toda auerdade de ſuas culpas por
 q ora ſe trata aquj da ſaluaçaõ de
 ſua alma epor ella djzer q naõ tẽ
 mais que djzer do que temdjtto, e que
 eſsa he a uerdade, foj perguntada
 por ſua genelosia djxe q naõ ſabe de ſeus
 auoos, ſomente conheçeo seus tios Jrmaos
 de seu paj .ſ. bartholameu roiz laurador
 no termo de benauente, et Jnes roiz casa
 da com hum barbejro esteuaõ uaz, na
 rjbejra delixboa et Jsabel roiz beata q
 morreo en casa de dona tarrejamolher
 de lopo mendez de uasco gonçellos, ella
 Ree teue dous Jrmaos ambos soltros mor*
 raõ na Jndja, parjo ſete uezes etodos lhe
 morreraõ en crjanças do djtto ſeu legiti
  mo ma  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  mo marjdo, eperguntada pella doutrjna cristaã, persignouſe e benzeoſse
 e dixe adoutrjna e em fim pedjo
 despacho cõ mja epor naõ ſaber
 aſignar eu notro a ſeu rogo cõ osor
 visitador aſignej Manoelfrco notro
 dosto offjo. nesta ujsitaçaõ o escreuj
  Mendoça ~ Manoelfrco  E fejtas as djttas audjencjas e ſeſoislogo pello * ſor ujsitadorfoj man
 dado que lhe fizeſse estes autos con
 Clusos os quais logo fiz Manoel
 frco notro dosto offjcjo nesta ujsita
 çaõ o escreuj ~
  Co  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  ForaõVtos Estes Autos Em Mesa E Pareçeo atodos os Votos qVto como a Re Veeo no tẽpo
 da graça cõfeſſar a culpa de caſar duas Veses
 da qual foi dellata pellas tas, Efez boa
 cõfiſſaõ Ejnteira, q neſta Mesa
 faca Abjuraçaõ de leui Eſelhe jmpunhaõ poe
 nitẽcias Eſpirituais na Baja. 23. julho 1593
  300  OBispo ~ Heitor furtado de mendoçaFernaõCardim ~ Lionardo Arminio
 Marcos daCosta ~ Frej DamiaõCordeiro
 | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  24  Sentença  Acordaõ o visitador apostolico dosancto offjo. o ordjnarjo e aſseſsores
 que uistos estes autos proua
 de testemunhas e confiſsaõ que
 Anta de bajrros Cristaã uelhaRee
 que preſente esta fez nesta mesa
 no tempo da graça Consta que
 auera trjnta e quatro annos pouco
 mais ou menos que veo ella Ree
 do Reyno degradada pera este
 brasil por adulterjo, e dejxando
 a seu legitimo marjdo Aluaro cha
 uejro ujuo emportugual ueo ter
 a capitanja de porto ſeguro em
 companhia de hum homem ſoltro
 e na djtta capitanja ſabendo
  ella  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  ella e o djtto homẽ que ficaua ujuo odjttoſeu legitimo marjdo ella Ree ſe caſou
 ſegunda uez com ho djtto homẽ em
 façe da Jgreja com as pallauras
 que aJgreja costuma o qual pera
 eſse efejto nego ceou testemunhas
 falſas que Juraraõ terem ujsto
 morrer e enterrar em benauente
 ao djtto ſeu legitimo marjdo Aluo
 chauejro ſendo falſidade porque
 despois de ella ſe cassar ſegunda
 vez com ho djtto homẽ emportoſe
 guro emfaçe da Jgreja dahy a
 dous annos vieraõ aJnda recados
 certos que o djtto ſeu legitimo ma
 rjdo Aluaro chauejro estaua ujuo
  eJnda  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  e Jnda despois destes recados cer-tos esteue ella mais de qujnze an
 nos fazendo ujda com o djtto
 ſegundo e naõ legitimo marjdo
 ate que emfadada ella de elle
 lhe dar mujtos acoutes e panca-
 das lhe fugio de caſsa, e de clarou
 e manjfestou como naõ era ſeu
 marjdo legitimo e ſe apartou de -
 - e, e o dejxou, e ſe ueo pera esta
 cjdade ſendo Ja neſse tempo o dj
 to ſeu legitimo marjdo emportu
 gual defunto, que despois de ella
 ſecasar ſegunda uez, ujueo aJnda
 emportugual dous annos, o que
 visto e o mais quedestes Autos
  conſta  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  conſta per que ſe uee quam descujdada a Ree foj da ſaluaçaõ de
 ſua alma, respejtando porem
 aella ujr no tempo da graça cõ
 feſsar aestameſa ſua culpa da
 qual foj dellata per testemunhas
 efazer boa confiſsaõ et as mais
 conſideraçois pias que ſe tiueraõ
 a condenaõ ſomente que neſta
 meſa em ſecreto faça abJuraçaõ
 delleuj sospejta na fee, e comprj
 ra mais as penjtencjas espirj
 tuajs ſegujntes confeſsar ſe a
 as quatro festas prjncjpais des
 te anno ſegujnte .ſ. noſsa sra
 de agosto, Natal pascoa, ſpi
  ritu  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  rjtu ſancto, e nellas cõmungara deConselho de ſeu cõfeſsor, e rezarano
 ve uezes o roſajro de noſsa ſora et
 pague as Custas Dada nesta cj
 dade doſaluador na mesada
 sta Jnqujsiçam aos ujnte e tres de
 Julho de mjl e qujnhentos e nouẽta
 etres annos
  Heitor furtado de mendoça  pubrjcada foj esta ſentençaem mesa ſendo preſente osor visi
 tador e sor Bispo, e os padres aſse-
 ſsores oje ſete djas de agosto
 de nouenta e tres Manoelfrco
 notro dosto offjo. nesta ujsitaçaõ
  o escreuj ~  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  AbJuraçaõ de leuj ~  Per os mujto Jlles sor o Bpo et sor Jnqujsidoreperante os Reuerendos padres aſseſsores
 eu Anta. debajros Juro nestes sanctos euaõ
 gelhos en que tenho mjnhas maõs que de
 mjnha propria eliure uontade analthema
 tizo eaparto de mj toda aespeciae de here
 sia eapostasia que for ouse alleuantar
 contra noſsa sancta fee catholica e ſee a
 apostolica especjalmente esta que agora
 em mjnha sentença me foraõ lidas, as
 quais aquj ei por expreſsas edeclaradas
 de que me ouueraõ por de leuj sospejtana
 fee eJuro e prometo de ſempre ter eguar
 dar a ſancta fee catholica que tem et
 Jnsina a sancta madre Jgrejade
 Roma eque ſerey ſempre mujto obe
 djente ao nosso muj sancto padre Papa
 ora praesidente na Jgreja de Roma
 e a ſeus ſuçeſsores e comfeſso que todos
  os que  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  os que contra esta sanctafee catholicavierem sam dignos decondenaçaõ e pro
 meto denunça com elles meaJuntar ede
 os perseguir edescobrir as heresias que del-
 - es ſouber aos inquisidores, ou ujsita
 dores e prellados da sta madre igrejae
 Juro e prometo quanto em mj for decom-
 prir apenitencja quemehe Jmposta ese
 contra isto, ouparte dello emalgum tpo
 vier ( o que deos naõ permjta ) caiana
 pena que per derejto em talcaſso
 mereçer e meſobmeto aseueridade
 e corejcaõ dos ſagrados canones
 e requejro ao Notro dosto offjo. que
 320
 disto paſse estromento e as teste
 munhas preſentes que asignem
  aquj comiguo ~  | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  A qual abjuraçaõ deleuj fez a djttaAntade bajrros nesta mesa dosto offjo perãnte
 osor Jnqujsidor, eosor Bispo e os aſse
 ſsores aos quatro djas do mes deJulho
 demil e qujnhẽtos e nouenta etres
 nesta cjdade dosaluador bahia de
 todos os ſanctos ſendo testas. preſẽ
 tes frco de gouueamerjnho dosto offj
 Aluaro de ujllas boas alcajde do car
 çere e guaspar de crasto o portejro
 desta casa do despacho as quais tes
 testas aſignaraõ aquj eeu notro aſignej
 pella Ree aſeu rogo porellanaõ ſa
 ber aſignar Manoelfrco notro dosto offjo
 nesta ujsitaçaõ o escreuj ~
  321  Frco de gouea dalltro ~ ManoelfrcoAluro de uilas boas ~ gaspar de crasto
 | 
| 
 | 
                
                
                   |  |  |